Logboek

Het Logboek (de edities van 2012 t/m najaar 2016 zijn hier niet meer terug te lezen) veranderde 1 januari 2020 weer van een dag- in een Weekboek. Elke week - een enkele keer iets vaker en vaker iets minder - schrijven over wat week maakt. Of zoals ik het tegenwoordig noem: ik ben in mijn leven onderweg om mooie dingen aan te raken. Vanaf juni 2021 zal er minder vaak dan wekelijks een bijdrage te lezen zijn; de schrijftijd gaat op aan boeken die in februari en in oktober 2024 verschijnen.

-----

Voor wie een handvat zoekt: met de pijl rechts van ARCHIEF (zie onderaan deze pagina) ga je terug naar het vorige jaar; met de pijl links vooruit naar het volgende. Handiger echter zijn deze links: daarmee ga je naar de inhoudsopgaven van 202320222021, 2020 (deel 1: A t/m F, deel 2: G t/m Ldeel 3: M t/m R, en deel 4: S t/m Z), 2019 en 2018 en de logboeken van 2017 en (enkele van) najaar 2016.

-----

Dat in het beeld de klok op vijf uur staat, is omdat mijn dag al zolang ik mij herinner, begint rond (en meestal al ruim voor) vijf uur 's morgens, hoe laat het 's avonds ook wordt. Sinds de zomer van 2022 sta ik op om steevast drie uur. Om te schrijven zijn het mijn meest productieve uren van de dag.

Week 51 - 98. Freek de Jonge: De schreef

dinsdag 20 december 2022

Foto: Marco Bakker




Lees deze dagen in onze kranten – NRC, Trouw en Volkskrant – over de Oudejaarsconferences van Claudia de Breij, Dolf Jansen en Guido Weijers. Maar de beste Oudejaarsconference in jaren zagen wij vanavond in Nieuwegein: De schreef van Freek de Jonge. Die heeft als kern dat we grensoverschrijdend gedrag vroeger een positieve ontwikkeling noemden. Dat was namelijk de evolutie die ons sterker en rijker maakte. Nu schrijden we, onszelf voortdurend en inmiddels onherstelbaar overschattend, alleen maar grenzen over in negatieve zin, waardoor we van de ene crisis naar de volgende struikelen. Volledig over de schreef gegaan…

Waarom de VPRO dit prachtig programma niet uitzendt op Oudejaarsavond, vraag ik hem na afloop. Zelf, zo vertelt hij, had hij geopteerd voor 1 januari: de Nieuwsjaarsconference, zoals hij die vaker maakte en speelde. Maar de NPO-zendercoördinator ging daar niet in mee. Ik vind dat onthutsend, want deze voorstelling heeft alle actualiteit in zich die je je als kijker en binnen de rijke traditie van de Nederlandse Oudejaarsconference (of de kortere geschiedenis van de Nieuwjaarsconference) kunt wensen: ernstig beschouwd, treffend onderbouwd en speels verbeeld zoals alleen hij dat kan. Met een proloog (over een oude man die wandelt langs het IJsselmeer, dat vroeger zee was) en een epiloog (waarin diezelfde man aan de Zeeuwse kust de windmolenstalling aanschouwt die eerst zee was) en met daartussenin van de hak op de tak actuele grappen en wijze oneliners, amusante anekdotes en historische kennisvragen aan zijn publiek, dat inmiddels is uitgekristalliseerd tot fans in de beste betekenis van het woord; zeg maar de maatschappijkritische en cultuurminnende VPRO-kijker. Maar ook zien we visuele acts, een parabel, rake beschouwingen, ontwapenende zelfreflectie en relativering en bovenal een door niemand te evenaren theatervakmanschap. 

Vakmanschap niet alleen als theatermaker, maar ook als oude man met kennis, inzicht en vooral ook steeds meer mededogen. Maakt hij een grap over de geliefde presentator die grensoverschrijdend gedrag vertoonde, maakt hij hem niet makkelijk belachelijk, maar verbeeldt hij hoe ziekelijke drift bij hemzelf en dus bij ons allemaal het gezonde verstand in de weg kan staan. En op zo’n moment waarop de voorstelling (van bijna twee uur onafgebroken) wel even wat lucht kan gebruiken, vindt hij zelfs voor het lullige gedrag van de voormalige Ajax-voorzitter een absurdistische uitweg. Als hij je in de voorstelling meeneemt van het scheppingsverhaal – de zondeval van Adam en Eva, die de menselijke zelfoverschatting meteen al blootlegde – tot aan de protestacties van lompe boeren (die hun gang mogen gaan van lafhartige bestuurders en wetsdienaars) en zachtaardige klimaatklevers (die meteen hardhandig zijn opgepakt en veroordeeld) hang je aan zijn lippen door zijn grote vertelkunst. 

Ik heb al vaak gezegd en geschreven dat Freek de Jonge op eenzame hoogte staat in de vaderlandse cabaretgeschiedenis, die inmiddels ruim 125 jaar beslaat. Ik schrijf het opnieuw, net zoals waar ik mee begon: dat ik deze dagen in onze kranten lees over de Oudejaarsconferences van Claudia de Breij, Dolf Jansen en Guido Weijers. De schreef zou ze stuk voor stuk van het scherm blazen. 
Nu doet Freek de Jonge dat alsnog, maar dan met terugwerkende kracht: op 8 januari bij de VPRO (zie hier). 

Archief 2022