maandag 11 mei 2020
Ik houd niet van televisie en had in mijn volwassenen leven decennia langer géén toestel dan er wel een in huis. En inmiddels zijn we zo ver dat als iemand je op iets bijzonder wijst, je maar even op internet hoef te zoeken en je hebt het al. Zo kreeg ik nu de tip het 4 mei-herdenkingsprogramma Na de Dam terug te kijken, waarin cabaretiers (als Claudia de Breij en Herman van Veen), zangers (als Guus Meeuwis en Marcel Veenendaal) en acteurs (als Nasrdin Dchar en Marieke Heebrink), bestaand of speciaal geschreven werk voordroegen: gedichten (zoals van Jan Vanriet en Leo Vroman), dagboeknotities (zoals van Etty Hillesum en Klaasje de Zwarte), romanfragmenten (zoals van Marga Minco en Harry Mulisch) toneelfragmenten (zoals van Shakespeare en Thomas Schiff) en liederen (zoals van Toon Hermans en Henry Purcell). Ingetogen geregistreerd vanuit de Amsterdamse Stadsschouwburg – ook een hartverscheurende oorlogsherinneringsplaats – of op locatie. Wat een ode aan de kracht van de taal.
Wende zong Jacques Brels Au suivant in een nieuwe bewerking (zie hier andere versies en hier die nieuwe van haar, maar ook dit lied, uit 1992, op tekst van Willem Wilmink:
De Rebbe leert de kinderen schrijven
[Mijn herinnering aan een Jiddisch liedje]
In de kleine sjoel
staat een kacheltje
en het brandt heel goed.
En de rebbe leert
lieve kinderen
hoe je schrijven moet.
’t Is Hebreeuws nog wel,
dus heel moeilijk, hoor,
het moet keurig net.
Heb je het mooi gedaan,
dan wordt een vlaggetje
in je schrift gezet.
En de rebbe zegt:
“Wie bevatten kan
wat dit boek beschrijft,
die vindt ver van huis
iets van huis terug,
waar hij ook verblijft.
Lieve kinderen,
diepe duisternis
krijg je te doorstaan.
Daarom geef ik jullie
een klein lichtje mee,
dat nooit uit zal gaan.
[Kijk en luister hier Wendes versie.)
En Helène Devos las Leo Vromans De laatste wereldvrede, geschreven, in 1998, voor Nationaal Comité 4 en 5 mei. Een prachtgedicht op z’n Vromans – alleen al die ontwapenende slotstrofe: licht van toon en zo raak van stof. Laat ik daarmee eindigen.
Waarom draait een groot verschil?
Kijk vannacht eens lang en dood
doodstil vanuit de sterren
naar deze kleine aarde
en niets blijft groot. Wat blijft eigenlijk van verre
over van onze eigenwaarde?
Niets in de eeuwigheid
om voor te vechten zo gezien
en waar kan oorlog anders nog toe dienen?
Ikzelf was eens in een daarvan gevangen
en zag de eeuwigheid al gapen in de dood-
saaie eindeloze tijd
van ons hopeloos verslappende verlangen
naar vrijheid of desnoods een kopje chocola
met niets dan eindeloze slaap daarna.
Mensen! Hoe zoet is men geschapen!
Hoe prachtig past men in elkaar!
Ik ben verliefd op jullie, maar
ik ga met één oog open slapen:
ergens is jullie vreselijkste wapen
vast bijna klaar.
Ik begon ermee te zeggen dat ik niet houd van televisie, maar het advies kreeg het 4 mei-herdenkingsprogramma Na de Dam terug te kijken. Ik keek en was er niet twee minuten, maar minstens twee uur stil van.
Zie hier de volledige uitzending.
