zondag 08 december 2019
Ramses liep moeilijk, hij had geheugenproblemen en zijn lever was inmiddels echt niet meer die van een twintigjarige, maar hij mocht niet klagen. Wie had gedacht dat hij zo oud zou worden? Op 29 augustus [2009, fv] werd op het Amsterdamse landgoed Frankendael een groot feest gevierd ter ere van zijn vijfenzeventigste verjaardag. Liesbeth [List, fv] was er natuurlijk, Shireen Strooker, Jeroen Krabbé, Gerrie van der Klei [en niet Kleij, fv!], Nico van der Linden, burgemeester Cohen en iot zijn vroege toneeljaren de oude Ellen Vogel, maar hij had de afgelopen jaren veel vrienden verloren: Mary Dresselhuys, Albert Mol, Sylvia de Leur en ook Joop [Admiraal, fv]. In de ochtend van 25 maart 2006 overleed zijn eerste liefde plotseling aan de gevolgen van een hartaanval, nadat hij de avond tevoren Ramses nog had bezocht. Zelfs pleegzus Aya, met wie hij een sterke band had, overleefde hij. Iedere dierbare dode kreeg voortaan een eigen plekje in het licht van de lantaarnpalen voor het Sarphatihuis, waar Ramses regelmatig naar keek om ze te gedenken.
Zijn eigen einde zag hij met belangstelling tegemoet, zei Ramses de laatste jaren vaak, maar hij had er geen haast mee.
Begin 2009 was hij tijdens een optreden opvallend slecht bij stem. Hij was ook uitermate slecht gehumeurd in deze periode, enkele goede vrienden werden dermate uitgescholden dat ze in tranen het Sarphatihuis verlieten. Ramses had moeite met slikken, alsof er iets in zijn keel zat, vertelde hij Gerrard Alderlefste [met wie hij de laatste jaren optrad en die ook arts is, fv], die schrok toen hij dat hoorde. Ook Edith [Huijer, goede vriendin en werkzaam in het Sarphatihuis, fv] maakte zich erg ongerust – en dat wilde wat zeggen. Hij moest naar het ziekenhuis voor onderzoek. De uitslag lekte al snel uit in de media: keelkanker. Ramses onderging bestralingen maar weigerde chemotherapie. Drinken ging moeilijk, daarom was hij weer volkomen helder. Wel werd zijn stem door de bestraling ernstig aangetast.
Eind oktober was Ramses aanwezig bij de presentatie van een dvd-box en dubbel-cd met oude opnamen bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Het zou zijn laatste grote feest worden, met veel oude vrienden, waaronder de leden van het Trio Louis van Dijk, dat na lange tijd weer even herenigd was. Ramses nam uiteraard nog even plaats achter de piano en speelde de melodie van Ik heb jou zo lief.
Een maand later, op 26 november, werd hij door Gerard Alderliefste naar de Rotterdamse Laurenskerk gereden, waar Sander de Kramer – hoofdredacteur van de Daklozenkrant en groot Shaffy-fan – werd gehuldigd. Ramses nam plaats achter de vleugel en inhaleerde nog één keer met volle teugen het applaus. Daarna speelde hij een ultieme, schitterende improvisatie. [Kijk en luister hier, fv] Een paar dagen later ging hij ineens snel achteruit. Op maandagavond 30 november werd Liesbeth [List, fv] gewaarschuwd, die al snel in zijn kamertje arriveerde. ‘Slaap nu maar’, zei ze en streelde zijn voorhoofd. Daarna doezelde Ramses langzaam weg.
Fragment uit het ter gelegenheid van Ramses’ tiende sterfdag (1 december) verschenen Door alles heen: Ramses Shaffy 1933-2009. Het boek is geschreven door Sylvester Hoogmoed, Shaffy’s biograaf, die daarvoor kon putten uit de archieven. Dat leidde tot een uitgave met, naast een uitgebreide biografische schets, heel veel prachtige illustraties en twee cd’s, waarop ook niet eerder uitgebrachte opnamen te beluisteren zijn.
