zaterdag 05 januari 2019
Marina Abramovic (Belgrado, 1946) is werelds beroemdste kunstenares op het gebied van videokunst en performance. Tijdens een van mijn dienstreizen – ik bezocht de prachtvoorstelling van Veldhuis & Kemper – zag ik weer eens het filmpje terug van haar en haar voormalige collega en geliefde Ulay (= pseudoniem van de Duitse performer Frank Uwe Laysiepen, 1943). Centraal in hun samenwerking, die van 1976 tot 1988 duurde, stond fysieke en mentale uitputting centraal. Abramovic: “De meeste mensen ontwijken wat ze als bedreigend of onbekend ervaren. Door zulke dingen juist wél te doen stel je jezelf open voor nieuwe ervaringen. Wij hoopten met onze performances ons publiek ook door die opening te duwen.”
Tijdens hun laatste performance liepen ze elkaar over de Chinese muur tegemoet. Ieder 900 kilometer, uitgerekend drie maanden wandelen. Halverwege zouden zij elkaar treffen en… elkaar ten huwelijk vragen. De tocht verliep volgens plan, maar het einde niet: Abramovic had tijdens haar tocht besloten hun relatie te verbreken. Ulay was er kapot van, waardoor het ook het einde van hun gezamenlijke kunstenaarschap betrof.
Veldhuis & Kemper laten het filmpje zien dat in 2010 gemaakt is in MoMa, het Museum of Modern Art in New York. Van 14 maart tot 31 mei wijdde het museum voor het eerst een tentoonstelling helemaal aan performancekunst. Dit door middel van een retrospectief aan het werk van Abramovic, met documentaires, met heruitvoeringen van bestaande performances (ook van die met Ulay) en met een nieuwe performance: The Artist is Present, zoals ook de tentoonstelling heette. Gedurende de hele tentoonstelling, dus tweeënhalve maand lang, zat zij tijdens de openingsuren in stilte aan een tafel met twee stoelen in het atrium van het museum. Bezoekers konden op de stoel aan de andere kant van de tafel, dus tegenover Abramovic, plaatsnemen om haar aan te kijken zo lang als zij zelf wilden: de een zat er nog geen minuut; sommige anderen gingen de uitputtingsslag met haar aan. Maar nooit langer dan een paar uur. Zelf zat zij er in totaal bijna 750 uur en daarin maakte zij met ruim vijftienhondetd mensen oogcontact. Er verscheen een documentaire van en een fotoboek van de Italiaan Marco Anelli, die iedereen fotografeerde, ook Ulay, die op de eerste dag van de performance bij haar aanschoof.
Dat filmpje uit de documentaire (van de Amerikaan Matthew Akers) toonde Veldhuis & Kemper. Twee kunstenaars, die elkaar 22 jaar niet meer in de ogen hadden willen kijken en nu erg emotioneel op elkaar reageerden.
En daarmee was alles dus weer oké? Nou nee, want in 2016 vocht het voormalige liefdes- en kunstenaarsduo een rechtszaak uit over auteursrechten, met als gevolg dat zij hem ruim drieënhalve ton moest betalen. Elkaar toch niet recht genoeg in de ogen gekeken?
Zie hier het filmpje.
