zaterdag 23 juni 2018
Dat Marcel Duchamps Fountain – deze porseleinen pisbak (uit 1917) is in 2004 uitgeroepen tot het meest invloedrijke moderne kunstwerk ooit – niet door Duchamp maar door Elsa von Freytag-Loringhoven is ontworpen, haalde de afgelopen weken alle kranten. Dat is te danken aan het zomernummer van het kunstkwartaalblad See All This, waarin redacteur Theo Paijmans uitvoerig ingaat op het onderzoek van vier prominente wetenschappers die tot die conclusie kwamen.
Ik kende See All This niet, terwijl die zomereditie 2018 al het tiende nummer is, wat betekent dat het magazine toch al tweeënhalf jaar bestaat. Het is te koop in de betere boekhandels en museumwinkels, maar is mij niet eerder opgevallen.
Nu ligt nummer tien hier voor me, met op de voorkant Marina Abramovic, een van de 99 geniale vrouwen in de kunst die deze keer centraal staan. Naast de al genoemde Elsa von Freytag-Loringhoven, beeldend kunstenaars Marlene Dumas en Lily van der Stokker, architecte Francine Houben en vele anderen.
Leukste rubriek: De naakte feiten, met daarin opmerkelijke cijfers. Hoe zijn vrouwen vertegenwoordigd in de standaardwerken van de beeldende kunst: E.H. Gombrichs The Story of Art (1961) en H.W. Jansons The History of Art (1962)? In de eerste editie vind je er niet een! In de laatste edities (respectievelijk 2014 en 2010) waren dat er 36 op 497 en 1 op 250. Wel valt nog steeds op dat die uitgaven het werk van vrouwen (charmant, elegant, intiem) nog altijd heel anders typeren dan dat van mannen (briljant, geniaal, baanbrekend).
Andere feiten: 65 procent van de studenten aan de Nederlandse Kunstacademies is vrouw en dat terwijl tot ver in de 19de eeuw vrouwen geen toegang kregen tot de meeste ervan. En kwamen ze wel binnen, was het tekenen van een mannelijk naaktmodel verboden (vice versa was een voorwaarde). Vrouwelijke studenten kregen wel een goed alternatief: het tekenen van een koe.
65 procent van de Kunstacademie-studenten is dus vrouw en in Top 50 van belangrijkste levende Nederlandse kunstenaars (gelanceerd tijdens Art Rotterdam 2018) zijn vier van de vijf topplaatsen voor vrouwen, onder wie Marlene Dumas (op 1) en Rineke Dijkstra (op 3). Toch is het aantal vrouwen dat vertegenwoordigd is in de Nederlandse galeries slechts 28,5 procent; musea gaven aan dat ze pas antwoord kunnen geven op die vraag als ze er onderzoek naar hebben gedaan.
Do women have to be naked to get into the museum? scandeerden Amerikaanse vrouwen in 1989. Wat antwoorden we dertig jaar later. No, they may be… half dressed…
