Week 20 - Voetnoot

Sinds maart 2010, dus ruim acht jaar lang, publiceerde Arnon Grunberg dagelijks op de voorpagina van de Volkskrant zijn Voetnoot: een twee-columnsbericht van 150 woorden. Op woensdag 16 mei stopt hij ermee. De Volkskrant staat uitgebreid stil bij zijn vertrek en er worden hoogtepunten uit de cyclus genoemd. Daarvan is een aantal gepubliceerd in twee door Bob Polak samengestelde boekjes: Voetnoot. Eerste Verzameling (29 maart 2010-1 november 2011) en Voetnoot. Tweede verzameling (1 november 2011-1 november 2013). Het is nu wachten op Voetnoot. De totale verzameling: precies 2.500 stuks!

In al die jaren hebben veel Voetnoten mij geraakt, maar ééntje, van 11 november 2013, zal me altijd bijblijven. Die heb ik destijds uitgeknipt en altijd gekoesterd. Ik neem haar erbij: Grunbergs voetnoot Kristallnacht, gepubliceerd op maandag 11 november 2013.

9 november is een historische dag in de Duitse geschiedenis. In de nacht van 8 op 9 november 1923 mislukte de putsch van Hitler, die in de Bürgerbräukeller in München was begonnen. Op 9 november 1989 viel de Berlijnse Muur. Op 9 november 1938 vond de Kristallnacht plaats, de massale vernietiging van synagoges en Joodse eigendommen, en de arrestatie en deportatie naar concentratiekampen van circa dertigduizend Joden – de Joden werden zelf verantwoordelijk gehouden voor de schade en moesten 1 miljard Reichsmark aan de Duitse staat betalen.
De Duitse journalist Konrad Heiden schreef, gebaseerd op ooggetuigenverslagen, een boek over de Kristallnacht. 
In Oostenrijk werd een Joods echtpaar gearresteerd.
Het verzoek om hun tien maanden oude baby mee te nemen werd geweigerd. De baby bleef daarom achter in de woning. Een wachter posteerde zich voor de deur om het huis te bewaken. Na twee dagen stopte het geschreeuw van de baby.