zondag 30 januari 2022
Ik ben bijna in alles heldhaftig geweest:
in met de kont tegen de geboortekrib
en waar ik thuiskom, wil ik Lucas heten.
In het dagelijks brood opnieuw tot mij te
nemen – vanuit een graatmager landschap
leerde ik niet bang te zijn voor een
vetter seizoen. Of in het afschudden
van de wolfsmeneer en nooit weer een
prooi acteren, zijn streken uit mij te leven.
In de dood, door hem een verkeerd reisadvies
te geven en niet angstig zijn voor stille
polderwegen. Maar ook in kleine
dingen, zoals het opdoeken van mijn
berenverzameling; ik spaarde ze vooral
in het schemerdonker, of als ik iets
niet dacht te kunnen, zoals een lampje
verwisselen, een band plakken,
mijzelf lijmen na een onhebbelijk oordeel.
Waar ik nooit heldhaftig in ben geweest:
het verdragen van al dat geraas en getier,
van men die het altijd beter weet,
die de boy uit je willen halen en je
ongevraagd naar hun schepping willen
vormen, je wanstaltig noemen.
Nee, niets is moeilijker dan de mens
die de ander het menszijn niet gunt,
die het blad voor de mond plaatst,
terwijl iedereen als ontwerp ter
wereld komt en een eindversie
nooit definitief, nooit compleet is.
2022
Nee, dit gedicht is niet afkomstig uit Komijnsplitsers, de prachtige nieuwe gedichtenbundel van Marieke Lucas Rijneveld, waarvoor ik het binnenkort nog ga hebben. Maar rond alle publiciteit daaromheen kondigde de dichter aan voortaan niet meer met zij / haar, maar met hij / hem aangesproken te willen worden. En met Lucas in plaats van Marieke.
Bij zijn debuut, in 2015, heette hij nog Marieke en ook nog in de zomer van 2017 (lees hier). Maar dat najaar besloot hij Lucas aan die voornaam toe te voegen.
In een groot interview in de Volkskrant, 2 februari 2018, vroeg Sara Berkeljon waarom voortaan Marieke Lucas in plaats van Marieke. Rijneveld:
Ik zat in groep 3 toen ik Lucas verzon, een fantasievriendje. Ik wilde zelf graag een jongetje zijn. Lucas was er altijd en hij kon ook niet doodgaan. [Rijneveld was drie toen zijn broertje van twaalf verongelukte, FV.] Op de middelbare school werd ik gepest omdat ik zo jongensachtig was, dus ging ik me meisjesachtig gedragen. Maar op mijn 19de kwam dat jongensachtige weer terug, en ook Lucas kwam terug in mijn hoofd. Het voelde goed om die naam aan te nemen. Ik voel me zowel jongen als meisje, een tussenmens.
Me alleen Lucas noemen zou ik een te grote stap vinden, maar ik word nooit meer alleen Marieke. Ik weet nog niet precies hoe het zit. Wil ik mijn eigen fantasievriendje zijn omdat ik dan niet heb meegemaakt wat ik heb meegemaakt? Of wil ik een jongen zijn omdat ik mijn broer wil vervangen? Of zit het gewoon in mij? Ik weet het allemaal nog niet precies. Misschien blijft het hier wel bij. Ik was in elk geval heel opgelucht dat ze er bij de uitgeverij niet moeilijk over deden dat ik me Marieke Lucas wilde gaan noemen.
En nu is de persoon Marieke dus toch Lucas geworden, maar de schrijver blijft Marieke Lucas Rijneveld heten. Speciaal voor de Volkskrant schreef hij over die niet verrassende, maar wel ingrijpende keuze van geslachtelijke naamsverandering bovenstaand gedicht.
