zaterdag 11 december 2021
Er zit een grote rode vlek op de tafel
die vol ligt met afwezigheid.
De kan houdt haar arm in haar zij.
De schaar ligt voor het grijpen
om een gat te knippen in de werkelijkheid.
Geen tijd om te eten, omdat de tijd
zich niet eten laat. De appels van de oogst
zijn vergeten en de melk is over de kom
heen gemorst. Komt de dag dat het melkwit
de kamer zal overnemen. Als iemand
binnenkomt in dit grijs happen de dingen
en wij naar adem. Alles stolt.
1993
Ik schrijf het gedicht toe aan 1993, maar pas dit voorjaar verscheen Het web van omtrek, de bundel die de Oost-Vlaamse dichter Paul Demets tussen 1988 en 1993 schreef. Hij zou pas zes jaar later debuteren met de bundel De papegaaienziekte.
Het ongepubliceerde manuscript Het web van omtrek kreeg een eervolle vermelding in de Prijs voor Letterkunde van de Provincie Oost-Vlaanderen. Van het achterplat:
Achtentwintig jaar later blaast Demets het stof van het manuscript en besluit hij om zijn echte debuut alsnog te publiceren, nu Roger Raveel (1921– 2013) honderd jaar zou zijn geworden. Demets groeide op in dezelfde gemeente als de meester uit Machelen (Zulte) en verdiepte zich in diens werk. Hij raakte gefascineerd door de waarneming van de werkelijkheid, net zoals Raveel. Het web van omtrek bevat geen descriptieve beeldgedichten, maar elk gedicht gaat een inhoudelijke of thematische verbinding aan met tekeningen, schilderijen of grafiek van Raveel. Omdat Demets als jongeman niet om het werk van Raveel heen kon fietsen.
Dat ik Paul Demets een groot dichter vind, mag duidelijk zijn uit de ruime aandacht die ik in 2020 aan zijn werk schonk. (Lees hier en hier en hier en hier en hier en hier en hier.) Nu levert hij een bijzondere prestatie door in 2021 niet alleen alsnog dat debuut uit te geven, maar ook zijn tweede, evenmin eerder gepubliceerde bundel, die hij in 1997 voltooide. Daarover morgen meer.
Bovenstaand gedicht heeft dit werk van Raveel als uitgangspunt: Tafeltje met rode vlek. (Olieverf op hardboard, 57 x 42,5 cm, 1952).
Prachtige vondst: niet schrijven over wat je ziet, maar over wat er niet is: er zit een grote rode vlek op de tafel die vol ligt met afwezigheid.
Niet voor niets citeert Demets voor in de bundel de beeldend kunstenaar Roger Raveel zelf: Ik had al vlug gemerkt dat zowel in de tekeningen als in de schilderijen leegtes ontstonden, leegtes als gevolg van de vaststelling dat een ding – door te weinig of te veel licht bijvoorbeeld – zijn identiteit kan verliezen.
Ook Demets stelt de waarneming centraal: wat en hoe nemen we waar? En wat Raveels leegte betreft: wat nemen we waar van wat er níet (meer) is?
Wordt vervolgd.
